نگرشى بر نحوه زایش تراس هاى تکتونیکى (تراس هاى رودخانه ‏اى)

تراس­ هاى رودخانه ‏اى(1) از اجزاء مهم چشم اندازهاى طبیعى و از عناصر مهم و کلیدى در بررسى ویژگی هاى ژئومورفیک پدیده‏ هاى رودخانه ‏اى، در مقیاس منطقه ‏اى و محلى و نحوه تغییرات توان رودخانه‏ ها در رابطه با عوامل مختلف، در سیر زمان محسوب مى‏ شوند. این پدیده‏ ها به عنوان اشکال رودخانه ‏اى، معرف سطح آبهاى جارى در گذشته و عملکرد رودخانه در پاسخ به انواع تغییرات رخداده در خصوصیات عوامل متعدد هستند. در رابطه با نحوه فعالیت فرایندها و تحت تأثیر بروز تغییرات و آشفتگی ها در شرایط حاکم، رودخانه گاه مجبور مى‏ شود که بستر خود را برش دهد و نیمکت‏ هاى موازى با نیمرخ طولى خود پدید آورد.(2) تراس­ هاى رودخانه ‏اى که ارائه دهنده تغییرات متوالى در بستر جریان رودخانه‏ ها مى‏ باشند، در واقع بهترین وسیله جهت بررسى تاریخ گذشته مناطق از نظر نوع تغییرات رخداده و نحوه عکس‏ العمل رودخانه ‏ها نسبت به وقوع چنین تغییراتى در مقاطع زمانى مختلف به شمارمى ‏آیند. با توجه به چنین ویژگى مهم پدیده ‏هاى یاد شده از موضوعات مطرح و مورد بررسى در علوم مختلف زمین، به ویژه علم ژئومورفولوژى و خاک شناسى هستند. براى علم خاک شناسى، تراس ها عبارتند از: سطوح هموار با شیب ملایم و متشکل از سنگ ریزه‏ هاى ناهمگن هستند که حضور آنها در کنار رودخانه ‏ها، مکان نسبتا با ثباتى را براى تشکیل خاک فراهم مى ‏سازند.(3) براى علم ژئومورفولوژى، تراسهاى رودخانه ‏اى به عنوان مهمترین اشکال ژئومورفولوژى حاصل عملکرد جریانهاى آبى هستند که تشکیل آنها به موجب تأثیر نوسانات و تغییرات عوامل مختلف، مانند تغییر در انرژى عوامل مورفودینامیک صورت گرفته است . تراس­هاى  رودخانه ای که به واسطه تناوب درفرایندهاى تخریب و ترسیب در رودخانه‏ ها تشکیل و تکوین یافته‏ اند (4) معمولاً به صورت بریدگی هاى شیب در طرفین سواحل رودخانه ‏ها و یا فقط در یکى از کناره آنها مشاهده مى‏ شوند.(5) به طورکلى مى ‏توان گفت که تشکیل تراسها در اطراف بستر رودخانه‏ ها، حاکى از انجام تنظیمات و تغییرات در نیمرخ طولى رودخانه ‏ها در پاسخ به تغییر در نوع و میزان داده ‏ها و ستاده‏ هاى مربوط به مکان و زمان ویژه و تکوین نیمرخ طولى رودخانه، در جهت انطباق با شرایط جدید است. علیرغم اهمیت و تأثیر عمده فعالیت هاى تکتونیکى بر روى آبرفت‏هاى رودخانه‏ اى و تشکیل تراس­ها، پژوهش­ هاى صورت گرفته در این زمینه بسیار ناچیز بوده است. وجود تفاوت در شکل کانالها و تنوع در عکس ‏العمل رودخانه‏ ها (با توجه تفاوت در میزان دبى، نوع و مقدار بار بسترى) نسبت به چنین فعالیتهایى شاید عمده‏ ترین دلایل پیچیده شدن موضوع و درنتیجه کم شدن تعداد پژوهش دراین زمینه بوده است .